Verslag: Ondertekening van de Verklaring van Nijmegen Stad van Compassie

Op vrijdag 9 november 2018, iets voor tweeën in de middag, liep de Burgerzaal van het Stadhuis van Nijmegen langzaam vol. Een kleine honderd mensen - vrijwilligers, sociale professionals, ondernemers, gemeenteraadsleden en andere betrokken Nijmegenaren - kwamen deze middag bij elkaar om op deze dag - de international Dag van Compassie - aanwezig te zijn bij de officiële ondertekening van de Verklaring van Nijmegen Stad van Compassie door het College van B&W.

Verklaring van Nijmegen Stad van Compassie

De verklaring van Nijmegen Stad van Compassie is gebaseerd op het internationale Handvest voor Compassie. De ondertekening van deze verklaring vormt het startsein voor een aantal nieuwe initiatieven in Nijmegen, om samen met gemeentepolitiek, lokale organisaties, vrijwilligers en betrokken burgers, de komende vier jaar bij te dragen aan een compassievolle stad.

Gastheer van de middag was Paul Oosterhoff, diaconaal predikant en onder meer de oprichter van het Huis van Compassie Nijmegen aan de Groenestraat 170. Tijdens de middag waren er twee panels, waarbij het gesprek geleid werd door de bekende journalist, presentator en debatleider Rob Jaspers.

Nationale en internationale Steden van Compassie

Paul Oosterhoff leidde de middag in met een voorwoord over het begin van Nijmegen Stad van Compassie. Hij vertelde hoe Nijmegen zich namelijk anders ontwikkeld heeft dan veel andere Steden van Compassie. Want ook in Nederland zijn er andere Steden van Compassie, o.a. Leiden, Rotterdam, Apeldoorn en Groningen. En internationaal hebben o.a. Kaapstad in Zuid-Afrika en Guadalupe in Mexico, zich tot Stad van Compassie uitgeroepen.

‘Bottom-up compassie’

Waar deze andere steden zich vaak baseerden op een top-downprincipe, met een stadsbestuur die de compassie als het ware ‘oplegde’ aan de stad, heeft Nijmegen Stad van Compassie er namelijk enkele jaren geleden juist voor gekozen om ‘bottom-up’ te werken. Om vanuit onderaf een compassie-beweging in de stad op te starten. En daarvoor allerlei organisaties in Nijmegen met sociale doelstellingen en maatschappelijke inzet te benaderen en te vragen of ze mee wilden doen met compassie in de eigen organisatie en in de stad.

80 aangesloten organisaties

Die benadering heeft gewerkt. Inmiddels zijn er 8o organisaties aangesloten bij Nijmegen Stad van Compassie. En met de ondertekening van de Verklaring, zo gaf Paul aan, verwachtte hij dat daar zich nog zeker veel meer organisaties in Nijmegen bij zullen aansluiten. “Van één jaar Nijmegen Green
Capital, naar decennia lang Nijmegen Stad van Compassie!” opperde Paul gekscherend. Maar de boodschap was duidelijk: compassie is niet iets dat je ‘voor een jaar’ oppakt. Daar moet blijvend aan gewerkt worden!

Stichting Kus en fototentoonstelling van Frans Eppink

Na deze introductie werd er aandacht besteedt aan de tentoonstelling van Stichting KUS - Kunst van Samenleven - dat kunst inzet om de ontmoeting en het gesprek tussen multiculturele en verschillende sociale lagen tot stand te brengen. Ook fotograaf Frans Eppink vertelde iets over zijn fototentoonstelling over armoede in Nijmegen. Want ook in Nijmegen blijkt er nog armoede te bestaan. Frans vertelde hoe diep geraakt hij werd door de verhalen van armoede in de stad. En dat juist daar de stad volgens hem nog wel wat compassie kon gebruiken.

Gulden regel van compassie

Daarna volgde het eerste panelgesprek, geleid door Rob Jaspers, tussen verschillende vertegenwoordigers van levensbeschouwelijke stromingen. Johan Dwarkasing vertegenwoordigde daarbij het Hindoeïsme, Mirjam Bloemendal het Jodendom, Tahar Nidali de Islam, Joop Haverkort het Christendom en Anton Korthouwer het Humanisme. Deze vertegenwoordigers waren uitgenodigd om iets te vertellen over wat compassie in hun stromingen betekent. Want de oorsprong van het woord ‘compassie’ is uiteindelijk in aanzet levensbeschouwelijk, waarbij de gulden leefregel centraal staat: ‘Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’. Of, zoals Nijmegen Stad van Compassie het positief probeert te verwoorden: “Behandel de ander zoals je zelf behandeld wil worden.”

“Compassie is ook moeilijk”

De vertegenwoordigers werden geïnterviewd door Rob Jaspers. Ook de moeilijkere, kritische vragen over compassie werden daarbij niet vermeden. De Hindoeïstische Johan Dwarkasing vertelde over het belang van de vraag of een organisatie ‘compassieproof’ was. Joop Haverkort hield een inspirerend betoog over het onderwijs en de opvoeding van onze kinderen, waarbij compassie een belangrijke plek zou moeten innemen. Want ‘ieder talent telt’! De joodse Mirjam Bloemendal eindigde het panelgesprek met een kritische noot. In reactie op de vraag van Jaspers hoe zij de ultieme uitvoering van het woord compassie - het in de ogen durven blijven kijken van een tegenstander, iemand die juist niets met compassie heeft - in uitvoerig bracht, beaamde zij wat Jaspers met zijn vragen ook al duidelijk maakte: “Dat is moeilijk. Heel moeilijk.”

Mindmix: compassie en sociale (on)gelijkheid

De theatergroep MindMix wist vervolgens eveneens op voortreffelijke wijze de moeilijkheid van compassie te verbeelden. Zij betrokken het publiek bij een mooie verbeelding van het dilemma van de sociale gelijkheid en ongelijkheid. Door mensen met verschillende lengtes voor een gordijn te zetten, verbeeldden zij het sociale dilemma en zetten ze de vraag op scherp: Wat is eerlijker: gelijke behandeling voor iedereen? Of juist maatwerk per individu? En op welke wijze kunnen wij, als samenleving en burgers, daar zelf aan bijdragen? Opnieuw was dit geen eenvoudige vraag, waarbij simpelweg het opperen van het woord ‘compassie’ uiteraard geen oplossing kon zijn. Het gesprek wat de begeleiders van MindMix op deze manier aangingen met het publiek was verhelderend en indringend.



Uitreiking Compassiepluim 2018

Daarna volgde de uitreiking van de Compassiepluim 2018, dit jaar uitgereikt door wethouder Grete Visser, verantwoordelijk voor onderwijs, welzijn en zorg. Vorig jaar werd de Compassiepluim van Nijmegen voor het eerst uitgereikt. De pluim werd toen uitgereikt aan Yvon ten Brummelhuis, voorzitter van Het Marikenhuis, een ontmoetingsplek voor (ex-) kankerpatiënten en hun naasten. Dit jaar werd de Compassiepluim uitgereikt aan: woon- en werkgemeenschap Babylon!

Babylon: samenleven in verbinding met elkaar en met milieu

Woon- en werkgemeenschap Babyon is een bewonersinitiatief dat een nieuwe vorm van denken tot uitdrukking wil brengen, in termen van wonen, welzijn en zorg. Het doel van de gemeenschap is dat mensen op een duurzame manier met elkaar samenwerken en samenleven. Daarbij slagen veel vrijwilligers er heel concreet in slagen om samen te werken aan een samenleving waarin mensen naar elkaar omkijken, mensen zich met elkaar verbinden, zorg dragen voor elkaar, én voor het milieu. Dat is compassie in praktijk brengen! (U lees het volledige juryrapport hier.)

Bijzondere vermelding bij de Compassiepluim 2018

Daarnaast was er nog een bijzondere vermelding bij de Compassiepluim, die dit jaar was voor Nicolette Hijweege, projectleider bij het COiL, Centrum voor Ontmoeting en Levensvragen. Haar inzet
voor de ontmoeting tussen vrijwilligers en mensen met zingevingsvragen maakt haar volgens de jury tot een ambassadeur van compassie bij uitstek.

Panelgesprek met de politiek

Voordat de formele ondertekening van de Verklaring van Nijmegen Stad van Compassie door Burgemeester Hubert Bruls uiteindelijk plaatsvond, volgde nog het tweede panelgesprek, ditmaal tussen vertegenwoordigers van de Nijmeegse politiek. In het panel namen plaats: April Ranshuijsen vanuit GroenLinks, Anwar Selman vanuit de PvdA, Marijke Synhaeve vanuit D'66. Het panel werd aangevuld door Burgemeester Bruls.

Politiek en compassie

Het gesprek dat Jaspers leidde, ontweek opnieuw de moeilijke vragen rond compassie zeker niet. Want hoe compassievol is de sociale ongelijkheid in de stad? Wat te doen met compassie en vraagstukken rondom zorg en welzijn en stedelijk budget? Ook de burgemeester zelf wees erop dat een overheid er eigenlijk niet is voor compassie, maar staat voor een eerlijke, rechtvaardige uitvoering van regels. Alle aanwezige politici erkenden dan ook de harde realiteit, namelijk dat politiek handelen en compassievol handelen soms haaks op elkaar lijkt te staan. Maar de positieve afsluitende noot was er zeker ook: want ieder van hen wilde zich er als mens in ieder geval voor blijven inzetten.

Ondertekening van de verklaring

Tot slot volgde het belangrijkste moment van de bijeenkomst. De officiële ondertekening van de Verklaring van Nijmegen Stad van Compassie door de burgemeester! Een sluitstuk van jaren van voorbereidende gesprekken en bijeenkomsten. En tegelijk een aftrap richting de toekomst, met een prachtige verklaring als uitgangspunt voor nog meer samenwerking voor Nijmegen Stad van Compassie.


De middag werd afgesloten met een gezellig en informeel nagesprek in het restaurant van het stadhuis, waar Mark Schilders nog een prachtig Vredeslied ten gehore bracht.