Uit de schaduw van ons geweten.

Confucius:

Horen – Zien –Zwijgen.

 Is ons ‘geweten’ soms een ondergeschoven kindje geworden? 

Letterlijk ondergeschoven, onder de belangen die in ons dagelijks leven de boventoon voeren, en waar we geen afstand van kunnen nemen?

‘Belangen’ die we bij de opbouw van onze cultuur in elkaar hebben verstrengeld, omdat we denken dat het onbetwistbaar ons goed recht is, te vinden dat we er niet zonder kunnen. Hoezo ons geweten?  Wat betekent het, ‘ons geweten’? Wat heeft recht en eerlijkheid bijvoorbeeld van doen met ons geweten? Het betekent wellicht, dat ons ‘geweten’ ons helpt naar eer en geweten te handelen en te denken. Helpt het ons te weten, wat goed is of verkeerd, wat recht is of krom?

Allicht maakt ons ‘geweten’, het ons dan lastig in bepaalde gevallen. Dat je weet dat iets verkeerd is, maar dat het verbonden is aan je eigenbelang, en dat het iets is, wat in je kraam te pas komt. Dat het gekoppeld is aan persoonlijk gewin, en uiteindelijk iets is wat je niet wil wegdenken. Hoe gaan wij daar mee om? Hoe lastig wordt het als ons geweten, ons verteld dat er iets niet klopt of niet in de haak is. Dat wij door ons ‘eigenbelang’ anderen te kort doen?

Is ons geweten soms een ondergeschoven kindje geworden?

En betekent dat dan in deze context, dat het een gewoonte is geworden, dat we niet meer naar ons geweten willen luisteren? Hoe zit het dan in onze normen en waarden cultuur, laten we daarom zo makkelijk deze waarden links liggen? Wat is goed, wat is verkeerd. Ja, zeggen we dan, het leven is ook zo ingewikkeld geworden, dat we door de bomen het bos niet meer zien.

Hoezo ons geweten, wat betekent het dan, ‘ons geweten’?

Uit het woordenboek:

Het ‘geweten’ is een onderdeel van ons geestelijk vermogen te kunnen oordelen over morele zaken. Dat kunnen wij door ons onderscheidingsvermogen, en ons vermogen te redeneren. Het is het ‘innerlijk besef’ te kunnen onderscheiden wat goed is of verkeerd. Kunnen onderscheiden, de aangeboren of aangeleerde normen en waarden, in verband met opvoeding of overgeërfde gewoonten.

Of is ons geweten een zo lastig fenomeen, dat we er wel over praten, maar niet naar leven? Het is een lastig ondergeschoven kindje, dat niet makkelijk tevoorschijn te halen is. Dat af en toe van zich laat horen, en bij sommige mensen niet tot kalmte te manen is. Weer andere mensen hebben manieren gevonden om het stemmetje uit te rangeren, zodat ze het dreinende stemmetje niet meer hoeven te horen.

Uit de schaduw van ons geweten!

Uit de schaduw van ons geweten, is geen plaats meer voor slimme redeneringen, en het eigen gelijk. Maar dient een pas op de plaats te worden gemaakt, om te overwegen, om tot andere daden te komen, of we met ons eigen geweten, tot een juist oordeel kunnen komen.

La Lucas